BLOG
BLOG
Endüstriyel tesislerde aydınlatma, yalnızca alanın ışıkla dolması demek değil. Aynı zamanda verimlilik, iş güvenliği ve enerji tasarrufu ile doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle üretim sahaları, montaj hatları ve depolar gibi farklı çalışma alanları, birbirinden farklı ışık ihtiyaçlarına sahiptir ve yanlış aydınlatma ciddi verim kayıplarına, göz yorgunluğuna ve iş kazalarına yol açabilir. İşte tam bu noktada lux hesapları devreye girmektedir. Eğer siz de endüstriyel alanlarda uygun lux hesaplaması yapmak istiyorsanız, hemen içeriğimize göz atabilirsiniz. Hepinize keyifli okumalar ve iyi günler dileriz.
Endüstriyel aydınlatmada lüks hesabı, yalnızca ışığın yeterliliğini değil aynı zamanda iş güvenliği, verimlilik ve enerji tasarrufu açısından da kritik bir rol oynar. Öyle ki bir üretim hattında veya depoda ışık seviyesi düşük olduğunda çalışanların görsel konforu azalır, hata oranı artar ve iş kazaları meydana gelebilir. Öte yandan, gereğinden fazla aydınlatma ise hem göz sağlığı üzerinde olumsuz etki yaratır hem de enerji israfına neden olur. Bu nedenle her endüstriyel alan için uluslararası standartlarla belirlenen ideal lux değerlerine uygun aydınlatma tasarımı yapılmalıdır. Örneğin, depolarda 100–200 lux yeterli olurken, montaj hatlarında 500–1000 lux seviyeleri gerekebilir. Sonuç olarak lüx hesabı sayesinde doğru armatür seçimi ve yerleşimi planlanarak hem çalışanların güvenliği ve üretim kalitesi sağlanır hem de uzun vadede enerji verimliliği ve işletme maliyetlerinde de tasarruf elde edilmiş olur.
Endüstriyel aydınlatmada lüks hesabı, aydınlatma tasarımının en kritik aşamalarından biridir ve belirli bir alanın ihtiyaç duyduğu ışık seviyesini doğru şekilde belirlemek için yapılır. Bunun için Lux = Lümen / Alan (m²) formülü kullanılmalıdır. Ancak endüstriyel ortamlarda bu hesap çok daha kapsamlıdır. Çünkü yalnızca alan büyüklüğü değil; tavan yüksekliği, kullanılan armatürlerin ışık açısı, ışık kayıpları, yüzeylerin yansıtma katsayıları (zemin, tavan, duvar renkleri), çalışma yüksekliği ve bakım faktörü de göz önünde bulundurulmalıdır. Örneğin, üretim hattı için 500–750 lux seviyelerine ulaşmak gerekiyorsa, kullanılacak armatürlerin toplam lümen değeri bu hedefe göre hesaplanır ve sahadaki yerleşim buna göre planlanır. Daha gelişmiş projelerde ise Dialux veya Relux gibi yazılımlar kullanılarak 3D simülasyonlarla ışığın dağılımı analiz edilir ve homojen aydınlatma sağlanır. Bu şekilde yapılan doğru lüks hesapları, hem çalışanların verimli ve güvenli bir ortamda çalışmasını sağlar hem de işletmeye enerji tasarrufu ve sürdürülebilirlik kazandırır.
Lüx hesaplamaları yapılırken, endüstriyel aydınlatmanın kullanıldığı alanın büyüklüğü ve özellikleri göz önünde bulundurularak yapılmalıdır. Bu bağlamda endüstriyel alanlarda lüx hesaplaması yapılırken 3 alana ayırabiliriz. Bunlar; Üretim alanları, depo alanları ve montaj hatlarıdır. Bahsi geçen bu alanlardaki lüx hesaplamalarına göz atmak gerekirse;
Üretim alanlarında lüks hesabı yapılırken temel amaç, çalışanların rahat görebileceği, hata payını en aza indirecek ve iş güvenliğini artıracak bir aydınlatma seviyesini sağlamaktır Bu nedenle hesaplama için önce alanın metrekaresi belirlenir, ardından ihtiyaç duyulan hedef lux seviyesi (örneğin genel üretim için 300–500 lux, hassas montaj ve kontrol alanları için 750–1000 lux) dikkate alınır. Bunu yaparken tavan yüksekliği, çalışma yüzeyinin konumu, armatürlerin ışık açısı ve yerleşimi, duvar ve zemin renklerinin yansıtma katsayıları, armatür verimliliği ve bakım faktörü mutlaka hesaba katılmalıdır. Örneğin 500 m² bir üretim sahasında hedef 500 lux ise toplamda 250.000 lümen aydınlatmaya ihtiyaç vardır. O sebeple değere ulaşmak için kullanılacak armatürlerin lümen çıktıları toplanır ve uygun sayıda, homojen dağılımla yerleştirilir. Böylece üretim alanında hem standartlara uygun hem de enerji verimli bir aydınlatma sağlanır.
Depolarda lüks hesabı yapılırken amaç, çalışanların ürünleri güvenli ve hızlı şekilde bulmasını sağlamak, forklift gibi araçların güvenle hareket edebilmesine imkân vermek ve aynı zamanda enerji tüketimini minimumda tutmaktır. Bu bağlamda hesaplama için öncelikle deponun alanı (m²), tavan yüksekliği ve raf düzeni belirlenir. Ardından hedeflenen lux seviyesi dikkate alınır. Bu kapsamda genel depo alanlarında 100–200 lux, yoğun ürün trafiği ve raf aralarında ise 200–300 lux önerilir. Örneğin 1000 m² büyüklüğünde, 150 lux hedeflenen bir depoda toplamda 150.000 lümen ışık akısına ihtiyaç vardır. Bahsi geçen bu değere ulaşmak için kullanılacak LED armatürlerin lümen değerleri hesaplanır ve raf araları gölgede kalmayacak şekilde düzenlenmelidir. Bu sayede depoda hem standartlara uygun hem de verimli bir aydınlatma elde edilmiş olur.
Montaj hattında lüks hesabı yapılırken amaç çalışanların detaylı parçaları rahatlıkla görebilmesini, hata payının minimuma inmesini ve iş güvenliğinin en üst düzeyde sağlanmasını temin etmektir. Hesaplama için öncelikle hattın uzunluğu, genişliği ve çalışma yüksekliği ölçülür. Ardından ilgili standartlara göre hedeflenen lux değeri belirlenir. Bu kapsam doğrultusunda hesaplama için öncelikle hattın uzunluğu, genişliği ve çalışma yüksekliği ölçülür. Ardından ilgili standartlara göre hedeflenen lux değeri belirlenir. Ayrıca armatürlerin ışık açısı, tavan yüksekliği, armatürler arası mesafe, kullanılan malzemelerin yansıtma katsayıları ve bakım faktörü hesaba katılır. Örneğin, 200 m² büyüklüğünde bir montaj hattında 750 lux hedefleniyorsa toplam 150.000 lümen ışık akısı gerekir. Bu miktar, seçilecek armatürlerin lümen değerleri üzerinden uygun sayıda armatürle sağlanır ve ışığın homojen dağılması için hattın üzerine simetrik yerleşim yapılır. Bunun sonucunda da gölgeli bölgeler, parlama riskleri ve bakım sonrası ışık kayıpları önceden tespit edilerek en verimli aydınlatma tasarımı uygulanır.
Endüstriyel alanlarda aydınlatmalar için lüx hesabı yapılırken dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Bahsi geçen bu noktaları inceleyecek olursak şunlardır;
Endüstriyel aydınlatmada lüks hesabında en sık yapılan hataların başında, yalnızca Lux = Lümen/Alan formülüne bakıp fotometrik dağılımı, montaj yüksekliğini ve çalışma düzlemini (ör. tezgâh üstü, raf koridoru, konveyör bandı) dikkate almamak gelir. Bu durum, sahada ışığın homojen dağılmamasına ve bazı bölgelerin gereğinden karanlık kalmasına yol açar. Ayrıca, armatür kataloglarında belirtilen toplam lümen değerlerini gerçek çıkış ışığıyla karıştırmak veya ışık açısını ve yönünü hesaba katmamak da yapılan bir diğer hatalardandır. Bu bağlamda özellikle üretim, montaj ve depo gibi kritik endüstriyel alanlarda iş güvenliğini ve verimliliği olumsuz etkiler. Ayrıca LED paket lümeni ile armatür çıkış lümenini karıştırmak, yanlış IES/LDT dosyası kullanmak veya optik açıyı/tilt’i hesaba katmamak sahada hedefin altında kalınmasına yol açarak, kritik bölgeleri karanlık bırakır.
Bunların yanı sıra akım faktörünü (toz/kir, lümen sürünmesi, optik sararma) dahil etmemek; ilk gün değerini hedefe eşitlemek, birkaç ay içinde standardın altına düşmeye sebep olur. Aynı zamanda rmatür aralıklarını, sıra kaydırma ve SMHR/SHR (montaj yüksekliğine göre aralık) sınırlarını gözetmeden yerleşim yapmak, lekeli bir aydınlatma deseni oluşturur. Son olarak, tasarım ile uygulama arasındaki farkları (armatür güç/optik değişikliği, montaj yüksekliği sapmaları, armatürlerin kirlenmesi) “as-built” doğrulamasıyla kontrol etmemek ve periyodik bakım planı oluşturmamak, hedeflenen lux seviyelerinin sürdürülebilirliğini engeller. Sonuç olarak saymış olduğumuz tüm bu nedenlere dikkat ederek, doğru bir hesaplama yapabilirsiniz.
Her alanda olduğu gibi doğru lüx oranı endüstriyel aydınlatmalarda da avantaj sağlamaktadır. Bu bağlamda doğru lüx oranının endüstriyel aydınlatmalara sağladığı avantajlar şunlardır;
Siz de endüstriyel alanlarda uygun aydınlatma tercih etmek istiyorsanız Licalux’un uzman ekibi ile iletişime geçerek, Endüstriyel Led Aydınlatmalar maliyetleri alanında büyük avantaj yakalayabilirsiniz.
Endüstriyel aydınlatmalarda lüx hesaplaması yapılırken genel olarak alan ölçüleri, çalışma yüksekliği, armatür tipi, ışık dağılımı, duvar ve zemin renkleri, bakım faktörü ve ışık kayıpları dikkate alınır.
Basit hesaplamalar manuel yapılabilir. Ancak doğru ve detaylı sonuçlar için Dialux, Relux gibi profesyonel aydınlatma yazılımları tercih edilebilir. Böylelikle endüstriyel alanlarda verimlilik üst düzeyde sağlanmış olur.
Yanlış lux hesabından kaynaklı ortaya çıkan yanlış aydınlatmalar; iş kazalarına, gereksiz aydınlatmalara ve enerji israfına yol açabilir. Ayrıca çalışanlarda göz sağlığı problemleri ve üretim hataları görülebilir.
Endüstriyel aydınlatmalarda genel olarak lüx standartlarını EN 12464-1, ISO standartları ve Türkiye’de TSE belirlemektedir. Böylelikle farklı alanlar için önerilen minimum lux değerlerini belirlenir.
Genellikle elektrik mühendisleri veya aydınlatma uzmanları tarafından yapılır. Profesyonel projelerde mühendislik hesapları zorunludur.
Doğru mühendislik hesapları, uygun armatür seçimi, profesyonel montaj ve düzenli bakım ile hedeflenen lux seviyelerini koruyabilirsiniz.
