Zone aydınlatma, patlayıcı ve yanıcı gazlar, buharlar veya tozların bulunduğu riskli ortamlarda güvenli bir aydınlatma sağlamak için tasarlanmış özel bir sistemdir. Bu sistemler özellikle endüstriyel tesislerde, petrol rafinerilerinde, kimya fabrikalarında ve madencilik sektöründe yaygın olarak kullanılmaktadır. İşte oldukça önemli olan bu aydınlatma sistemleri hakkında detaylı bilgi almak için içeriğimizi inceleyebilirsiniz. Böylelikle zone aydınlatmalar hakkında fikir sahip olabilirsiniz. Hepinize keyifli okumalar ve iyi günler dileriz.
Zone aydınlatma, belirli bir alanı veya bölgeyi hedef alarak ışıklandırma sağlayan bir aydınlatma yöntemidir. Bu aydınlatma yöntemi genellikle geniş mekanlarda, farklı işlevlere sahip alanları vurgulamak veya belirli bölgelerde daha fazla aydınlatma sağlamak amacıyla kullanılır. Örneğin, bir fabrika ortamında üretim hatları, depolama alanları ve yürüyüş yolları farklı aydınlatma seviyelerine ihtiyaç duyabilir. Bu durumda da zone aydınlatma sayesinde her bölgeye uygun ışık seviyesi ayarlanır. Aynı şekilde, ofislerde toplantı odaları, çalışma alanları ve dinlenme köşeleri farklı ışık yoğunluklarıyla aydınlatılabilir. Böylelikle sistem, enerji verimliliği sağlamanın yanı sıra görsel konforu artırır ve kullanıcı deneyimini iyileştirir.
Son olarak zone aydınlatma, genellikle akıllı aydınlatma sistemleri ile entegre edilerek hareket sensörleri, zamanlayıcılar veya otomasyon sistemleri aracılığıyla dinamik bir aydınlatma kontrolü sunar. Bu sayede hem estetik hem de fonksiyonel bir aydınlatma çözümü oluşturulmuş olur.
Zone aydınlatma tiplerinde bölgesel sınıflandırmanın daha önce yapılması büyük bir avantajdır. Çünkü bölgenin büyüklüğü ve yanıcı maddelerin bulunduğu form da bu aydınlatmanın özelliklerini etkileyecektir. Bu bağlamda zone aydınlatmanın özellikleri şunlardır;
Buhar, sis, duman, toz, parlayıcı maddeler, gaz vb. maddelerin hava ile karışımı sonucu oluşturacağı tehlikenin boyutuna göre zone aydınlatma çeşitleri değişir. Zone sınıflandırması gaz, buhar veya toz ile liflere göre farklılık gösterir.
Her iki sınıflandırmada da sayı değeri arttıkça risk durumu da en aza iner.
Uzun süreli veya sürekli olarak ortamda patlayıcı gazlar veya buharların olduğu bölge olarak sınıflandırılır. Özellikle yakıt tankları veya LPG, doğalgaz hatları Zone 0 olarak belirlenmiştir.
Normal çalışma koşullarında gaz veya buharın olduğu ve patlama riskinin düşük olduğu bölgelerin sınıflandırılmasıdır. Bu sınıflandırma sızıntı oluşan, tamir ve bakım işleri yapılan ortamlarda görülebilir.Aynı zamanda yakıt doldurma istasyonunda yakıt pompasının olduğu yerler Zone 1 olarak sınıflandırılır.
Patlayıcı gazlar ve buharların kısa süreli olarak oluşturacağı kazalar veya beklenmedik durumlar için bölgenin risk sınıflandırması Zone 2’dir. Bu sınıflandırma yakıt istasyonun veya doğalgaz hattının çevresi Zone 2 olarak belirlenir.
Ortamda toz ve liflerin fazla olması sınıflandırmayı doğrudan etkiler. Bu nedenle patlayıcılığa ve parlayıcılığa neden olacak lifler ile tozların sürekli ya da uzun süreli belirtilen bölgede bulunmasına Zone 20 denir.
Normal çalışma koşullarında patlayıcı toz veya liflerin az olduğu bölgelerin sınıflandırılması derecesi Zone 21’dir. Bahsi geçen bu sınıflandırma da tamir veya bakım işlerinde ya da sızıntıdan dolayı riskle karşılaşma olasılığı olan yerlerde işe yarar.
Patlayıcı özelliği olan lifler veya tozların kısa süreli olarak ortamda bulunduğu ve potansiyel kazalar veya kendiliğinden oluşacak kazalarda ise Zone 22 sınıflandırması yapılır.
Patlayıcı ve toz bulutlarının normal çalışma koşullarından, seyrek ve kısa süreli olarak ortaya çıkabileceği alanlardır. Bu alanlar un fabrikaları, tekstil endüstrisi ve odun işleme tesisleri olarak adlandırılabilir.
Son olarak da zone 24 ise patlayıcı toz bulutlarının çok nadiren meydana çıktığı alanlardır. Bu alanlar, genel olarak silo çevreleri ve tahıl depoları olabilir.
Aydınlatmalarda ortam şartları, bakım, tasarruf özelliği, fiyat ve daha fazlası seçimde büyük rol oynar. Bu noktada zone aydınlatmanın sağladığı avantajlara bakıldığında hepsi ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Bahsi geçen bu avantajlar şunlardır;
Özel ve riskli alanlarda kullanılan zone aydınlatma aydınlatmada güvenlik ile tasarrufu bir arada sunar. Bunun için zone aydınlatmanın kullanıldığı alanlar göz önüne alınarak, uygun mekanlarda tercih edilebilir. Belirtilen bu alanlar şunlardır;
Zone aydınlatma armatürleri; çalışanların güvenliğini sağlamak ve toplumsal riski ortadan kaldırmak için etkili güvenli aydınlatma elemanlarıdır. Yer altı madenlerinde patlama riskini azalttığı gibi gıda endüstrisinde hijyen ve güvenliği sağlar. Kimya sanayinde ise güvenli aydınlatma için elverişlidir. İşletmenizde ve tesislerde kalıcı çözümler için bu zone aydınlatma kullanabilirsiniz.
Patlayıcı ve yanıcı özelliği olan ortamlarda kullanılan ürünler olduğundan, zone aydınlatma alırken dikkat edilmesi gerekenler önemsenmelidir. Aksi halde anlış ürün seçimi ciddi güvenlik risklerine yol açabilir.
Zone aydınlatmaların bakım gereksinimleri, patlayıcı ve yanıcı ortamlarda güvenliğin sürekliliğini sağlamak için büyük önem taşır. Bu tür aydınlatma sistemleri, ATEX, IECEx gibi uluslararası güvenlik standartlarına uygun şekilde tasarlandığından, bakım süreçleri de bu standartlara göre yürütülmelidir.Bunun için de öncelikle, aydınlatma armatürlerinin periyodik kontrol planı oluşturulmalı ve düzenli aralıklarla fiziksel hasar, aşırı ısınma, sızdırmazlık problemleri veya bağlantı gevşemeleri gibi olası riskler gözden geçirilmelidir. Bunun yanı sıra biriken toz, kir ve yağ tabakası aydınlatma verimini düşürebileceği gibi aşırı ısınmaya da neden olduğundan, aydınlatma ünitelerinin düzenli temizlenmesi ve sızdırmazlık contalarının sağlamlığının kontrol edilmesi gerekir. Aynı zamanda da kablo bağlantıları, montaj vidaları ve gövde bileşenleri de titreşim, kimyasal buharlar veya dış etkenlerden etkilenebileceği için sıkı bir şekilde kontrol edilmelidir. Son olarak, bakım işlemlerini gerçekleştiren personelin, ilgili güvenlik prosedürlerine ve patlayıcı ortamlar için belirlenmiş standartlara uygun şekilde çalışması gerekir. Bu nedenle, yalnızca yetkili ve eğitimli teknisyenler tarafından bakım yapılmalı ve her bakım işlemi detaylı bir şekilde kayıt altına alınmalıdır.
Zone aydınlatmaların kurulumu ve montajı, patlayıcı ve yanıcı özellikteki ortamlar için özel güvenlik önlemleri gerektiren hassas bir süreçtir. Bu sebeple, bu tür aydınlatma sistemlerinin kurulumu yapılırken, ATEX ve IECEx gibi uluslararası güvenlik standartlarına tam uyum sağlanmalıdır. Bunun için montaj öncesinde, kullanılacak bölgenin zone sınıflandırması (Zone 1, Zone 2, Zone 21, Zone 22) belirlenmeli ve bölgeye uygun patlamaya dayanıklı (ex-proof) aydınlatma ekipmanları seçilmelidir. Sonrasında kurulum yapılırken, aydınlatma armatürlerinin güvenli mesafelerle monte edilmesi gerekir. Daha sonra da bağlantı kablolarının ex-proof kablo rakorları ve sızdırmaz konnektörler ile güvenli bir şekilde sabitlenip, topraklama sistemi ve aşırı gerilim koruma önlemleri mutlaka uygulanmalıdır. Böylelikle zone aydınlatma kurulumu ve montajı güvenli bir şekilde gerçekleşmiş olur.
Zone aydınlatma ve exproof aydınlatma arasında neredeyse fark yoktur. Ancak Zone aydınlatma ve exproof aydınlatma kısmen benzer olsa da aralarında bazı farklılıklar mevcuttur. Bahsi geçen bu farklılıklar ise şunlardır;
Siz de uygun zone aydınlatma ürünlerine sahip olmak istiyorsanız, Licalux’un endüstriyel aydınlatma konusunda uzman olan ekibiyle iletişime geçebilirsiniz.
Sahip olduğu özellikler Zone 0 için yeterli ise Exproof sertifikalı aydınlatmalar Zone 0’da da kullanılabilir.
Zone aydınlatma fiyatı tehlikenin boyutuna göre farklılık gösterir. Bu sebeple aydınlatma sınıfına göre fiyat seçenekleri de değişir. Bu kapsamda zone aydınlatmada dayanıklılık ve sağlamlık arttıkça, fiyatı da aynı doğrultuda yükselir.Aynı zamanda da işçilik, dayanıklı ve pahalı malzeme kullanımı da zone aydınlatma fiyatını artırır.
Ark ve kıvılcım atması sonucu yanmayı önlemek için policarbon, cam ve dayanıklı plastiklerden imal edilir. Borosilikat tüp cam ve alüminyum malzemeden üretilirler. Askı aparatları paslanmaz çelikten imal edilir.
Ortamlar ve çevresel koşulların sıcaklık değişimleri bölge sınıflandırmasına göre farklılık gösterir. Uzun süreli veya kısa sürekli olmakla birlikte yüksek derecede açığa çıkan sıcaklıklara karşı dayanıklıdır. Sadece basınçlara karşı değil aynı zamanda sıcaklık değişimlerine karşı da dayanıklılık sağlar.
Led aydınlatmaların koruyuculuğu yüksek olup düşük bütçeli olarak imal edilebilirler. Bu bağlamda aydınlatmanın sürekli değiştirilmesi ve bakımı gerekmediğinden risk faktörü olan alanlarda aydınlatma bakımı, tamiri için zaman ve bütçenin ayrılmasına da gerek duyulmaz.
Dayanıklılığı, tasarruflu oluşu ve uzun süreli kullanıma imkan vermesi de led aydınlatma tercih edilmesinin diğer bir yönüdür.
Dayanıklı olduğundan uzun ömürlü çözümler sunar. Zone aydınlatmaların ömrü ürün boyutu, aydınlatma derecesi ve diğer özellikleri ile yakından ilgilidir. Ürüne göre aydınlatma ömrü de çeşitlilik gösterecektir.
Patlayıcı ve yanıcı ortamlarda yangın ile patlama riskini azalttığı gibi yangının olduğu ortamlarda daha da büyümesini engeller.
Turkish 
English